Przejdź do treści
Adwokat Kraków » Blog prawny » Prawo cywilne

Powierzchnia użytkowa lokalu i budynku – podstawy prawne obliczania

 

Powierzchnia użytkowa budynku lub jego części w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych

Zgodnie z art. 1a ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (u.p.o.l.) za powierzchnię użytkową budynku lub jego części uważa się powierzchnię mierzoną po wewnętrznej długości ścian na wszystkich kondygnacjach, z wyjątkiem powierzchni klatek schodowych oraz szybów dźwigowych; za kondygnację uważa się również garaże podziemne, piwnice, sutereny i poddasza użytkowe.

 

Powierzchnię pomieszczeń lub ich części oraz część kondygnacji o wysokości w świetle od 1,40 m do 2,20 m zalicza się do powierzchni użytkowej budynku w 50%, a jeżeli wysokość jest mniejsza niż 1,40 m, powierzchnię tę pomija się, o czym stanowi art. 4 ust. 2 u.p.o.l.

 

Powierzchnia użytkowa budynku (lokalu) w ustawie o podatku od spadków i darowizn

Zgodnie natomiast z art. 16 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (u.p.s.d.) za powierzchnię użytkową budynku (lokalu) uważa się powierzchnię mierzoną po wewnętrznej długości ścian pomieszczeń na wszystkich kondygnacjach (podziemnych i naziemnych, z wyjątkiem powierzchni piwnic i klatek schodowych oraz szybów dźwigów).

 

Także w tym przypadku powierzchnie pomieszczeń lub ich części oraz część kondygnacji o wysokości w świetle od 1,40 m do 2,20 m zalicza się do powierzchni użytkowej budynku w 50%, a jeżeli wysokość jest mniejsza niż 1,40 m, powierzchnię tę pomija się (art. 16 ust. 5 ww. ustawy).

 

Powierzchnia użytkowa lokalu w ustawie o ochronie praw lokatorów

W odmienny sposób powierzchnię użytkową definiuje art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Za powierzchnię taką uznaje się powierzchnię wszystkich pomieszczeń znajdujących się w lokalu, a w szczególności pokoi, kuchni, spiżarni, przedpokoi, alków, holi, korytarzy, łazienek oraz innych pomieszczeń służących mieszkalnym i gospodarczym potrzebom lokatora, bez względu na ich przeznaczenie i sposób używania.

Za powierzchnię użytkową lokalu nie uważa się powierzchni balkonów, tarasów i loggii, antresoli, szaf i schowków w ścianach, pralni, suszarni, wózkowni, strychów, piwnic i komórek przeznaczonych do przechowywania opału.

 

Artykuł 2 ust. 2 u.o.p.l. stanowi natomiast, że obmiaru powierzchni użytkowej lokalu „dokonuje się w świetle wyprawionych ścian, a powierzchnię pomieszczeń lub ich części o wysokości w świetle równej lub większej od 2,20 m należy zaliczać do obliczeń w 100%, o wysokości równej lub większej od 1,40 m, lecz mniejszej od 2,20 m – w 50%, o wysokości mniejszej od 1,40 m pomija się całkowicie. Pozostałe zasady obliczania powierzchni należy przyjmować zgodnie z Polską Normą odpowiednią do określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych w budownictwie”.

Definicja najbardziej zbliżona do definicji zawartej w ustawie o ochronie praw lokatorów znajduje się w ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tak: Ewa Bończak – Kucharczak w Komentarzu do art.3, art.4 ustawy o własności lokali, publ. Lex, oraz Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z dnia 3 lipca 2018 r. sygn. akt XVIII C 1090/17).

 

Znaczenie odrębnej definicji powierzchni użytkowej zawartej w ustawie o ochronie praw lokatorów

Odrębna definicja powierzchni użytkowej zawarta w ustawie o ochronie praw lokatorów ma jednak zastosowanie tylko do stosunków prawnych objętych zakresem działania tej ustawy, a więc do stosunków łączących lokatorów (zdefiniowanych w tej ustawie) z właścicielami (w rozumieniu definicji zawartych w tej samej ustawie). Definicja ta nie ma wobec tego zastosowania np. do ustalania powierzchni użytkowej lokali dla potrzeb ustanawiania odrębnej własności lokali. Można jednak przyjmować do tych celów powierzchnię użytkową obliczoną zgodnie z przepisami ustawy o ochronie praw lokatorów, byleby tylko ten sam sposób obliczania powierzchni stosować konsekwentnie dla wszystkich lokali w danej nieruchomości.

 

Przyczyną takiego stanu rzeczy jest brak konieczności stosowania Polskiej Normy w zakresie powierzchni użytkowej. Poprzednia Polska Norma, która przewidywała takie same zasady obliczania powierzchni użytkowej w zależności od wysokości pomieszczeń, jakie przewiduje art. 2 ust. 2 u.o.p.l., utraciła moc obowiązującą dnia 3 kwietnia 1999 r. Zastąpiła ją Polska Norma PN-ISO 9836:1997, obowiązująca od dnia 3 kwietnia 1999 r., według której powierzchnia użytkowa jest to część powierzchni kondygnacji netto (czyli powierzchni ograniczonej przez elementy zamykające, obliczanej dla wymiarów budynku w stanie wykończonym, na poziomie podłogi, nie licząc listew przypodłogowych, progów itp., bez powierzchni otworów na drzwi i okna w elementach zamykających, za to z powierzchnią elementów nadających się do demontażu, takich jak ścianki działowe, rury, kanały), która odpowiada celom i przeznaczeniu budynku  (tak: Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z dnia 3 lipca 2018 r. sygn. akt XVIII C 1090/17).

 

Powierzchnia użytkowa budynku a Polska Klasyfikacja Obiektów Budowlanych

W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (pkob) postanowiono z kolei, że całkowita powierzchnia użytkowa budynku obejmuje całą powierzchnię budynku z wyjątkiem:

  • powierzchni elementów budowlanych, m.in. podpór, kolumn, filarów, szybów, kominów;
  • powierzchni zajmowanych przez pomieszczenia techniczne instalacji ogólnobudowlanych;
  • powierzchni komunikacji, np. klatek schodowych, dźwigów, przenośników.

Część „mieszkaniowa” budynku mieszkalnego obejmuje pomieszczenia mieszkalne (kuchnie, pokoje wypoczynkowe, sypialnie), pomieszczenia pomocnicze, piwnice oraz pomieszczenia ogólnego użytkowania (np. wózkarnie, suszarnie).

 

Brak jednoznacznych regulacji prawnych dotyczących powierzchni użytkowej

Regulacje prawne dotyczące powierzchni użytkowej nie pozwalają jednoznacznie stwierdzić, jakie reguły stosować przy jej ustalaniu. Pojęcie powierzchni użytkowej w budynkach mieszkalnych występuje bowiem w wielu aktach prawnych. Tymczasem chociażby skoro przepisy zawierające ogólną zasadę obliczania udziałów we własności nieruchomości wspólnej przypadających poszczególnym właścicielom lokali zawierają pojęcie powierzchni użytkowej, to ważna staje się wiedza, czym jest powierzchnia użytkowa i jak się ją mierzy.

 

Sposoby obliczania powierzchni użytkowej podawane w tych aktach nie są jednolite. Czasem używa się tylko terminu „powierzchnia użytkowa”, nie precyzując, co termin ten znaczy. Niekiedy stosuje się własną definicję, a czasem przywołuje Polską Normę. Jednak dokument nieobowiązujący powszechnie, jakim stała się Polska Norma PN-ISO 9836:97, nie stanie się dokumentem powszechnie stosowanym, chyba że zostanie przywołany w odpowiednich ustawach lub rozporządzeniach albo wprowadzony do zbioru norm obowiązujących. Stosuje się zatem różnorodne podejścia do zasad obliczania powierzchni użytkowej (tak: Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z dnia 3 lipca 2018 r. sygn. akt XVIII C 1090/17).

 

Zasady Polskiej Normy PN-70/B-02365

Według Polskiej Normy PN-70/B-02365 z 30 czerwca 1970 r. powierzchnię użytkową mieszkania ustala się w ten sposób, że pomiaru dokonuje się metr nad podłogą; w stanie surowym, tzn. bez tynków i okładzin wykonywanych na miejscu; wnęki w ścianach o powierzchni powyżej 0,1 m2 dolicza się do powierzchni mieszkania; pilastry i inne występy ścienne o powierzchni powyżej 0,1 m2 potrąca się z powierzchni pomieszczenia i dolicza do powierzchni konstrukcji.

 

Części pomieszczenia o wysokości wyższej od poziomu danej kondygnacji nie wyodrębnia się z powierzchni całego pomieszczenia; powierzchnię pomieszczenia ze skośnym sufitem – o wysokości powyżej 2,20 m liczy się w 100%, o wysokości od 1,40 m do 2,20 m liczy się w 50%, poniżej 1,40 m nie wlicza się do powierzchni pomieszczenia; powierzchni zewnętrznych niezamkniętych ze wszystkich stron, a dostępnych z danego pomieszczenia (balkony, loggie, tarasy itp.) nie wlicza się do powierzchni pomieszczenia, mieszkania lub lokalu użytkowego; dokładność pomiarów i obliczeń powierzchni do 0,1 m2.

 

Zasady Polskiej Normy PN-ISO 9836:1997

Pomiar pomiaru powierzchni lokalu mieszkalnego według Polskiej Normy PN-ISO 9836:1997 dokonywany jest na poziomie podłogi i w stanie wykończonym, po otynkowaniu, nie dolicza się według tej metody wnęk w ścianach o powierzchni powyżej 0,1 m 2, zaś powierzchnię ze skośnym sufitem według normy PN-ISO 9836:1997 – liczy się w całości, zgodnie z powierzchnią podłogi, ale dzieli się na dwie części: część o wysokości 1,90 m i więcej oraz na część o wysokości poniżej 1,90 m, którą można zaliczyć wyłącznie do powierzchni pomocniczej.

 

Poza tym według PN-ISO 9836:1997 dolicza się do powierzchni pomieszczenia, wykazując oddzielnie: powierzchnie nienakryte (balkony, tarasy) i powierzchnie nakryte (loggie) (tak też: Sąd Rejonowy w Ostródzie w wyroku z dnia 22 listopada 2017 r. sygn. akt I C 33/17).

 

Obowiązek stosowania Polskich Norm pomiaru powierzchni  (PN – 70/b-02365 i PN-ISO 9836:1997) 

W ujęciu historycznym jeśli chodzi o normy pomiaru powierzchni lokalu mieszkalnego wskazać należy, iż norma PN – 70/b-02365 „Powierzchnia budynków, Podział określenie i zasady obmiaru” została ustanowiona przez Polski Komitet Normalizacyjny 30 czerwca 1970 roku i obowiązywała od 1 stycznia 1971 roku do 3 kwietnia 1999 roku. Norma ta do 1994 roku miała charakter normy obligatoryjnej. Gdy została zastąpiona Polską Normą PN – ISO 9836/1997 „Właściwości użytkowe w budownictwie. Określenie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych” ustanowioną przez Polski Komitet Normalizacyjny w dniu 28 października 1997 r. Norma ta nie była obligatoryjna począwszy od 4 marca 1999 roku przy ustaleniu powierzchni oddawanych lokali mieszkalnych, w tym na rynku deweloperskim (tak: Sąd Rejonowy w Ostródzie w wyroku z dnia 22 listopada 2017 r. sygn. akt I C 33/17).

 

Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z dnia 3 lipca 2018 r. sygn. akt XVIII C 1090/17 wskazał, że Powierzchnia podstawowa jest to – ogólnie rzecz ujmując – część powierzchni użytkowej przeznaczona do zaspokajania podstawowych potrzeb wynikających z funkcji budynku lub jego wydzielonej części. W budynku mieszkalnym są to pokoje. Powierzchnia pomocnicza to część powierzchni użytkowej przeznaczona do zaspokojenia pomocniczych potrzeb wynikających z funkcji budynku i niewchodzących w zakres potrzeb podstawowych. W budynku mieszkalnym są to np. łazienki.

Jednak zgodnie z nieobowiązującym już rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 4 marca 1999 r. w sprawie wprowadzenia obowiązku stosowania niektórych Polskich Norm norma PN-ISO-9836:1997  „Właściwości użytkowe w budownictwie. Określanie i obliczanie wskaźników powierzchniowych i kubaturowych” obowiązywała tylko w zakresie ustalonym w punkcie 5.2.2 normy, tzn. tylko przy ustalaniu kubatury budynku. Także późniejsze rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 3 kwietnia 2001 r. w sprawie wprowadzenia obowiązku stosowania niektórych Polskich Norm dla budownictwa wprowadzało obowiązek stosowania Polskiej Normy PN-ISO 9836:1997 tylko w zakresie ustalonym w punkcie 5.2.2 tej normy. Utraciło ono moc obowiązującą 16 grudnia 2002 r. Ostatecznie obowiązująca od dnia 1 stycznia 2003 r. ustawa z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji określa w art. 5 ust. 3, że stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne.

 

Z powyższego wynika, że Polska Norma PN-ISO-9836:1997 nigdy nie była i nie jest obowiązującym obecnie przepisem w zakresie obliczania powierzchni użytkowej lokalu lub budynku (* o wyjątku zawiązanym z tzw. ustawą deweloperską, niżej).

 

Obowiązek wskazania sposobu pomiaru powierzchni lokalu mieszkalnego w umowie deweloperskiej

Sąd Rejonowy w Ostródzie w wyroku z dnia 22 listopada 2017 r. sygn. akt I C 33/17 wyjaśnił, iż w związku z powyższym w praktyce deweloperskiej od 1999 roku spotykało się w umowach korzystanie przez deweloperów z obu norm.

Dowolność przy wyborze normy służącej do obliczenia powierzchni użytkowej lokali mieszkalnych ustała dopiero w dniu 29 kwietnia 2012 roku, kiedy zaczęła obowiązywać ustawa z dnia 16 września 2011 roku o ochronie nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, tzw. ustawa deweloperska regulująca m.in. tryb i nowe zasady zawierania umów pomiędzy nabywcą lokalu lub domu jednorodzinnego, a deweloperem, która w art. 22 ust. 1 pkt. 14 określającym treść umowy deweloperskiej zawiera obowiązek wskazania sposobu pomiaru powierzchni lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego.

 

Zasady zaś pomiaru powierzchni lokali mieszkalnych sprzedawanych po wejściu w życie ustawy deweloperskiej zostały uregulowane w rozporządzeniu Ministra Transportu Budownictwa i Gospodarki Morskiej z 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (obecnie uchylone – zastąpione rozporządzeniem Ministra Rozwoju z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego, o czym niżej), zgodnie z którym w stosunku do budynku mieszkalnego jednorodzinnego i lokali mieszkalnych do obliczania powierzchni użytkowej zastosowanie miała Polska Norma PN-ISO 9836:1997, z uwzględnieniem następujących zasad:

  • przez lokal mieszkalny należy rozumieć wydzielone trwałymi ścianami w obrębie budynku pomieszczenie lub zespół pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych – z uwagi na to przy obliczaniu powierzchni użytkowej nie bierze się pod uwagę powierzchni balkonów, tarasów, loggii,
  • powierzchnię pomieszczeń lub ich części o wysokości w świetle równej lub większej od 2,20 m należy zaliczać do obliczeń w 100%, o wysokości równej lub większej od 1,40 m, lecz mniejszej od 2,20 w 50%, natomiast o wysokości mniejszej od 1,40 m – pomija się z całkowicie. Zarówno ustawa deweloperska jak i wskazane rozporządzenie weszło w życie z dniem 29 kwietnia 2012 r.

 

Tymczasem do czasu wejścia w życie powołanego wyżej rozporządzenia deweloperzy stosowali dwie normy przy ustalaniu powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego jednorodzinnego i wielorodzinnego, tj. normę PN-70/B-02365 albo normę PN-ISO 9836:1997. Żadna z powyższych norm nie była do czasu wejścia w życie ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego normą powszechnie obowiązującą, co zmieniło się jednak po wejściu w życie ProjBudR (weszło ono w życie tego samego dnia co ustawa o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, czyli 29 kwietnia 2012 r.).

Od wejścia w życie ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, deweloperzy muszą dokonywać obmiaru powierzchni lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego według jednolitych zasad, opierając się na normie PN-ISO 9836:1997. Przy czym art. 39 ustawy deweloperskiej stanowił, że jeżeli wniosek o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę został złożony przed dniem wejścia w życie ustawy, pomiaru powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego jednorodzinnego i wielorodzinnego dokonuje się na zasadach dotychczasowych tj. albo według normy PN-70/B-02365, albo według normy PN-ISO 9836:1997, jednak pod warunkiem, że wniosek o wydanie decyzji o pozwoleniu na budowę został złożony przed dniem wejścia w życie ustawy.

 

Pomiaru będzie dokonywało się wówczas w zależności od tego, jaka norma była wskazana w umowie deweloperskiej, nawet jeżeli umowa deweloperska byłaby zawierana już po wejściu w życie ustawy

 

Postanowienia co do powierzchni użytkowej zawarte w rozporządzeniu Ministra Rozwoju z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego

Jak podnoszono, rozporządzenie Ministra Transportu Budownictwa i Gospodarki Morskiej z 25 kwietnia 2012 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego zostało uchylone. Obecnie obowiązuje rozporządzenie Ministra Rozwoju z dnia 11 września 2020 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego.

Obowiązujące aktualnie rozporządzenie w § 12 stanowi, że powierzchnie budynku określa się zgodnie z zasadami zawartymi w Polskiej Normie dotyczącej określania i obliczania wskaźników powierzchniowych i kubaturowych wymienionej w załączniku do rozporządzenia, (uwzględniając przepisy § 14 pkt 4 lit. a oraz § 20 ust. 1 pkt 4 lit. b).

 

§ 20 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia w kontekście wymagań części opisowej projektu architektoniczno-budowlanego wskazuje, że:

  • powierzchnię użytkową budynku pomniejsza się o powierzchnię: przekroju poziomego wszystkich wewnętrznych przegród budowlanych, przejść i otworów w tych przegrodach, przejść w przegrodach zewnętrznych, balkonów, tarasów, loggii, schodów wewnętrznych i podestów w lokalach mieszkalnych wielopoziomowych, nieużytkowych poddaszy,
  • powierzchnię użytkową budynku powiększa się o powierzchnię: antresol, ogrodów zimowych oraz wbudowanych, ściennych szaf, schowków i garderób,
  • przy określaniu powierzchni użytkowej powierzchnię pomieszczeń lub ich części o wysokości w świetle równej lub większej od 2,20 m zalicza się do obliczeń w 100%, o wysokości równej lub większej od 1,40 m, lecz mniejszej od 2,20 m – w 50%, natomiast o wysokości mniejszej od 1,40 m pomija się całkowicie,
  • przy określaniu zestawienia powierzchni użytkowej lokali mieszkalnych przez lokal mieszkalny należy rozumieć wydzielone trwałymi ścianami w obrębie budynku pomieszczenie lub zespół pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych.

 

Obliczanie powierzchni użytkowej lokalu dla potrzeb ustanowienia odrębnej własności lokalu

Nie ma obowiązującego obecnie przepisu, który regulowałby kwestie obliczania powierzchni użytkowej lokalu dla potrzeb ustanowienia odrębnej własności lokalu. Można więc stosować zarówno definicję zawartą w ustawie o ochronie praw lokatorów, jak i Polską Normę (tak: Ewa Bończak – Kucharczak w Komentarzu do art.3, art.4 ustawy o własności lokali, publ. Lex, oraz Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z dnia 3 lipca 2018 r. sygn. akt XVIII C 1090/17).

 

Powierzchnia użytkowa lokalu z perspektywy podatku VAT

Przepisy ustawy o VAT nie definiują pojęcia „powierzchnia użytkowa”. Ustawa ta nie odsyła także do definicji legalnych zawartych w innych aktach normatywnych. Pojęcie „powierzchnia użytkowa” występuje natomiast w innych aktach prawnych.

Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 8 maja 2013 r. sygn. akt I FSK 888/12 wskazał, że przy wyborze właściwej definicji należy mieć na względzie, że jednym z kryteriów wyboru tej definicji powinna być jej uniwersalność. Z uwagi na treść art. 41 ust. 12b ustawy o VAT, ustanawiającego limity powierzchni użytkowej kwalifikującej do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, definicja ta powinna odnosić się zarówno do budynków, jak i do lokali mieszkalnych.

 

Tymczasem wskazana przez Ministra Finansów definicja całkowitej powierzchni użytkowej budynku zawarta w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB) wprowadzonej rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. nie może być uznana za przydatną na gruncie art. 41 ust. 12b ustawy o VAT. W sposób jednoznaczny bowiem odnosi się ona wyłącznie do budynków.

Taką samą wadą z punktu widzenia art. 41 ust. 12b ustawy o VAT dotknięta jest także definicja powierzchni użytkowej zamieszczona w ustawie o ochronie praw lokatorów, która z kolei dotyczy wyłącznie lokali.

 

Analiza powyższych zasad, dotyczących w istocie sposobu pomiaru powierzchni, pozwala stwierdzić, że na gruncie art. 41 ust. 12b ustawy o VAT pożądane byłoby stosowanie definicji powierzchni użytkowej sformułowanej na potrzeby podatku od nieruchomości, tj. w art. 1a pkt 5 w związku z art. 4 ust. 2 u.p.o.l. Jest to bowiem definicja legalna, pochodząca z przepisów prawa podatkowego, obejmująca budynki i lokale jako ich części, a przy tym zbieżna z definicją tego samego pojęcia sformułowaną na potrzeby podatku od spadków i darowizn.

Biorąc zaś pod uwagę, że podatek od nieruchomości jest podatkiem powszechnym w tym znaczeniu, iż uiszczają go zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne, a przy tym uwzględnia on prowadzenie działalności gospodarczej, zasadne jest zastosowanie powyższej definicji także do wyliczenia powierzchni użytkowej budynku (lokalu) jako kryterium uzasadniającego zastosowanie obniżonej stawki podatku od towarów i usług. Analogiczne stanowisko jest również przyjmowane w piśmiennictwie (por. J. Zubrzycki: Leksykon VAT 2011, Wrocław 2011, s. 888-889).

 

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego brak definicji powierzchni użytkowej w ustawie o VAT, przy jednoczesnym braku odesłania do którejkolwiek z istniejących definicji tego pojęcia, sprawia, że możliwość zastosowania obniżonej stawki VAT zależy w istocie od dokonania możliwie racjonalnego wyboru jednej z już istniejących definicji.

Skoro ustawodawca nie zadbał o zdefiniowanie pojęcia „powierzchnia użytkowa” na potrzeby stosowania obniżonej stawki podatku od towarów i usług, to tym samym zaakceptował sytuację, że tego wyboru będą dokonywać podatnicy, z użyciem dostępnych im środków i wskazówek, także norm stosowanych w budownictwie, co do których ustawodawca ma świadomość, iż nie są obligatoryjne.

 

Niejasność definicji powierzchni użytkowej lokalu a porządek konstytucyjny

W przywołanym wyroku z dnia 8 maja 2013 r. sygn. akt I FSK 888/12 Naczelny Sąd Administracyjny  zwrócił uwagę na art. 2 Konstytucji, który głosi, że Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym. Z zasady tej, w orzecznictwie konstytucyjnym i w doktrynie, wyprowadza się daleko idące konsekwencje, zarówno jeśli chodzi o same wymagania co do techniki legislacyjnej (zasada przyzwoitej legislacji, określoności przepisów), jak i co do bezpieczeństwa prawnego (zasada ochrony zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, zasada ochrony praw nabytych).

Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że teoretycznie wyróżnione i nazwane zasady na tle konkretnych stanów faktycznych splatają się ze sobą; niejasność przepisu w praktyce zwykle oznacza niepewność sytuacji prawnej adresata normy i pozostawienie jej ukształtowania organom stosującym prawo; z kolei zróżnicowanie indywidualnych rozstrzygnięć pociąga za sobą postrzeganie prawa jako niesprawiedliwego i utratę zaufania obywateli do państwa.

 

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego „naruszeniem Konstytucji jest stanowienie przepisów niejasnych, wieloznacznych, które nie pozwalają obywatelowi na przewidzenie konsekwencji prawnych jego zachowań” (tak: wyrok z 22 maja 2002 r., K 6/02, OTK ZU-A 2002, nr 3, poz. 33, s. 448). Z zasady określoności wynika, że „każdy przepis prawny powinien być skonstruowany poprawnie z punktu widzenia językowego i logicznego – dopiero spełnienie tego warunku podstawowego pozwala na jego ocenę w aspekcie pozostałych kryteriów” (tamże).

Trybunał podkreślał wielokrotnie, że „dziedziną, w której nakaz określoności wymaga szczególnego zaakcentowania, jest – obok prawa karnego – także dziedzina prawa daninowego” (tamże; wcześniej: uchwała z 16 stycznia 1996 r., W 12/94, OTK ZU 1996, nr 1, poz. 4; wyroki z: 10 października 1998 r., K 39/97, OTK ZU 1998, nr 5, poz. 99; 13 lutego 2001 r., K 19/99, OTK ZU 2001, nr 2, poz. 30).

 

Dopuszczalność wyboru przez organ czy też Sąd jednej z istniejących definicji „powierzchni użytkowej” dla celów obniżonej stawki VAT przy stosowaniu przepisu art. 41 ust. 12b ustawy o VAT powodowałaby „niepewność sytuacji prawnej adresata normy i pozostawienie jej ukształtowania organom stosującym prawo”, co – jak wyżej wskazano – oznaczałoby naruszenie art. 2 Konstytucji.

Dlatego należy uznać, że przy obliczaniu powierzchni użytkowej lokalu i budynku na potrzeby ustalania limitów, o których mowa w art. 41 ust. 12b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów usług (Dz.U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), w celu skorzystania z obniżonej stawki podatku od towarów i usług podatnicy są uprawnieni do wyliczenia „powierzchni użytkowych” na podstawie jednej z normatywnych definicji, która umożliwi obliczenie powierzchni użytkowej zarówno budynków mieszkalnych, jak i lokali mieszkalnych. Wyliczenia „powierzchni użytkowych” można dokonać również według norm stosowanych w budownictwie, nawet jeżeli nie są one obligatoryjne.

 

Sąd uznał, iż w rzeczonej sprawie skarżąca, jak podała we wniosku o wydanie interpretacji, na potrzeby własnej działalności na wszystkich etapach budowy stosowała normę PN-70/B-02365. Racjonalne było więc jej dążenie do zastosowania tych samych zasad przy ustalaniu, czy przekroczone zostały limity uzależniające zastosowanie obniżonej stawki podatku.

 

 

Kliknij gwiazdkę, aby dokonać oceny!

Średnia ocena 5 / 5. Liczba głosów: 6

Jak dotąd brak głosów! Bądź pierwszą osobą, która oceni ten artykuł.

Jeżeli post okazał się przydatny …

Dołącz do nas w mediach społecznościowych!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Protected with IP Blacklist CloudIP Blacklist Cloud

Umówienie spotkania 9:00-19:00