Zastępcza kara pozbawienia wolności

Zastępcza kara pozbawienia wolności jest zarządzana przez sąd, gdy skazany uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności (prace społeczne lub potrącanie części wynagrodzenia za pracę) lub grzywny. Od zastępczej kary pozbawienia wolności skazany może się zwolnić w każdym czasie przez uiszczenie grzywny lub złożenie oświadczenia na piśmie, że podejmie się odbywania kary ograniczenia wolności.

Zastępcza kara pozbawienia wolności w razie braku zapłaty grzywny

Zgodnie z art. 46 § 1 kkw, jeżeli egzekucja grzywny względem skazanego okazała się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynika, że byłaby ona bezskuteczna, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności, gdy:

• skazany oświadczy, że nie wyraża zgody na podjęcie pracy społecznie użytecznej zamienionej z grzywny (na podstawie art. 45 kkw) albo uchyla się od jej wykonania, lub
• zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną jest niemożliwa lub niecelowa.

Na postanowienie w przedmiocie zarządzenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności przysługuje zażalenie.

Zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną jest zawsze fakultatywna. Sąd nie ma bowiem obowiązku stosować tej formy wykonania kary grzywny jako warunku niezbędnego do orzeczenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności. Obowiązek zarządzenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności powstaje w wyniku negatywnej oceny możliwości ściągnięcia grzywny w drodze egzekucji oraz niemożliwości lub niecelowości wykonania jej w formie pracy społecznie użytecznej.

Orzekając o zamianie grzywny na karę izolacyjną w kontekście treści art. 46 § 1 pkt 1 i 2 kkw, sąd powinien więc rozważyć taką możliwość w ramach przedmiotu tego postępowania (tak: postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 20 czerwca 2017., sygn. akt II AKzw 471/17, Legalis 1820487).

Brak możliwości uiszczenia grzywny przez skazanego może choćby wynikać z wydatnego pogorszenia jego sytuacji majątkowej i osobistej po wydaniu wyroku skazującego z przyczyn od niego niezależnych, na przykład z powodu utraty pracy w związku z wykonaniem kary pozbawienia wolności.

Istotne jest, że zarządzenie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności nie wymaga ustalenia, aby skazany uchylał się od wykonania kary grzywny. Innymi słowy bez znaczenia jest rozróżnienie, czy skazany ze złej woli nie chce wykonać orzeczenia o grzywnie, czy też występują okoliczności usprawiedliwiające niemożność uiszczenia grzywny. Wystarcza natomiast samo stwierdzenie, że grzywna nie została uiszczona, a nadto bezskuteczne było jej ściągnięcie w drodze egzekucji komorniczej (tak: Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu w postanowieniu z dnia 2 lipca 2020 r., sygn. akt II Ko 11/20).

Bezskuteczność egzekucji komorniczej

Stwierdzenie bezskuteczności próby ściągnięcia grzywny, poprzedzające wydanie zarządzenia o wykonaniu zastępczej kary pozbawienia wolności, należy opierać na protokole komornika zgodnym z wymogami art. 809 k.p.c. Brak tego protokołu wyklucza podjęcie decyzji o wykonaniu kary zastępczej (tak: Sąd Apelacyjny w Krakowie w postanowieniu z dnia 27 kwietnia 2004 r., sygn. akt II Akzw 231/04, KZS 2004, z. 5, poz. 31).

Ze względu na specyfikę należności w postaci grzywny karnej nie zawsze ujawnienie majątku skazanego w postaci nieruchomości determinować musi konieczność kierowania do tejże nieruchomości egzekucji komorniczej jako warunek orzeczenia kary zastępczej pozbawienia wolności, która to kara może de facto stanowić dla skazanego mniejszą dolegliwość aniżeli sprzedaż nieruchomości w drodze egzekucji (tak: Wojciech Kolanko w: Z problematyki orzekania i wykonywania zastępczej kary pozbawienia wolności za grzywnę; Palestra 7-8/2011).

Zastępcza kara pozbawienia wolności a brak zapłaty świadczenia pieniężnego

Sąd może zarządzić wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności, gdy skazany uchyla się od  orzeczonego świadczenia pieniężnego.

Zastępcza kara pozbawienia wolności a niewykonanie obowiązków

Sąd może zarządzić wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności, gdy skazany uchyla się od  obowiązków orzeczonych na podstawie art. 34 § 3 Kodeksu karnego tj.:

• przeproszenia pokrzywdzonego,
• wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,
• wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu,
• powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
• poddania się terapii uzależnień,
• poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji,
• uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych,
• powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,
• powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób,

Zastępcza kara pozbawienia wolności a częściowe wykonanie kary ograniczenia wolności

W razie gdy skazany wykonał część kary ograniczenia wolności, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wymiarze odpowiadającym karze ograniczenia wolności pozostałej do wykonania, przyjmując, że jeden dzień zastępczej kary pozbawienia wolności jest równoważny dwóm dniom kary ograniczenia wolności (art. 65 §  1 kkw).

Limit czasowy zastępczej kary pozbawienia wolności a granica wymiaru kary za dane przestępstwo

Jeżeli ustawa nie przewiduje za dane przestępstwo kary pozbawienia wolności, górna granica zastępczej kary pozbawienia wolności nie może przekroczyć 6 miesięcy.

Czas zastępczej kary pozbawienia wolności zamiast grzywny

Zarządzając wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności zamiast grzywny, przyjmuje się, że jeden dzień pozbawienia wolności jest równoważny dwóm stawkom dziennym grzywny (art. 46 § 2 kkw).

Kara zastępcza nie może przekroczyć 12 miesięcy pozbawienia wolności, jak również górnej granicy kary pozbawienia wolności za dane przestępstwo.

Jeżeli ustawa nie przewiduje za dane przestępstwo kary pozbawienia wolności, górna granica zastępczej kary pozbawienia wolności nie może przekroczyć 6 miesięcy.

Powyższe zasady stosuje się odpowiednio do grzywny określonej kwotowo, z tym że jeden dzień pozbawienia wolności jest równoważny grzywnie w kwocie od 20 do 4000 złotych.

W przypadku natomiast, gdy grzywna została uiszczona lub ściągnięta w drodze egzekucji tylko w części albo tylko w części została wykonana w formie pracy społecznie użytecznej, sąd, zarządzając wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności, określa jej wymiar według przytoczonych wyżej zasad.

Zmniejszenie zastępczej kary pozbawienia wolności poprzez uiszczenie części grzywny

Jeżeli grzywna została uiszczona w części, następuje zmniejszenie kary zastępczej w sposób odpowiadający stosunkowi kwoty zapłaconej do wysokości grzywny. W tym przedmiocie zarządzenie wydaje prezes sądu lub upoważniony sędzia.

Zwolnienie od zastępczej kary pozbawienia wolności orzeczonej zamiast grzywny

Od zastępczej kary pozbawienia wolności skazany może się w każdym czasie zwolnić przez złożenie kwoty pieniężnej przypadającej jeszcze do uiszczenia tytułem grzywny (art. 47 § 2 kkw).

Wstrzymanie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności

Sąd może w każdym czasie wstrzymać wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wypadku, gdy skazany oświadczy na piśmie, że podejmie odbywanie kary ograniczenia wolności i podda się rygorom z nią związanym. Wstrzymanie następuje do czasu wykonania orzeczonej kary ograniczenia wolności (art. 65a § 1 kkw). Sąd określa wymiar pozostałej do odbycia kary ograniczenia wolności, kierując się zasadami określonymi w art. 65 § 1 i 2 kkw – tj. uwzględniając okres odbytej zastępczej kary pozbawienia wolności.

Jeżeli skazany uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności. Niedopuszczalne jest ponowne wstrzymanie wykonania tej samej zastępczej kary pozbawienia wolności

Na postanowienie w przedmiocie wstrzymania i zarządzenia wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności oraz określenia wymiaru pozostałej do odbycia kary przysługuje zażalenie.

Wstrzymanie wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności w razie, gdy skazany nie wyraził zgody na podjęcie pracy społecznie

Sąd może w każdym czasie wstrzymać wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności zarządzonej w wypadku, gdy egzekucja grzywny okazała się bezskuteczna lub z okoliczności sprawy wynikało, że byłaby ona bezskuteczna, a skazany nie wyraził zgody na podjęcie pracy społecznie użytecznej – jeżeli skazany oświadczy na piśmie, że podejmie pracę społecznie użyteczną i podda się rygorom z nią związanym. (art. 48a § 1 kkw)

Wstrzymanie następuje do czasu wykonania pracy społecznie użytecznej lub złożenia kwoty pieniężnej przypadającej jeszcze do uiszczenia tytułem grzywny. Sąd określa wymiar pozostałej do wykonania pracy społecznie użytecznej lub zastępczej kary pozbawienia wolności, kierując się ogólnymi zasadami (art. 45 § 1 i 3 oraz art. 46 § 2–4 kkw).

Jeżeli jednak skazany uchyla się od wykonania tejże pracy społecznie użytecznej, sąd zarządza wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności. W posiedzeniu sądu w tym przedmiocie może brać udział obrońca. Na postanowienie przysługuje zażalenie.

Niedopuszczalne jest tu ponowne wstrzymanie wykonania tej samej zastępczej kary pozbawienia wolności.

Odwołanie od zastępczej kary pozbawienia wolności

Na postanowienie w przedmiocie kary zastępczej przysługuje zażalenie.

Udział obrońcy w posiedzeniu sądowym

W posiedzeniu dotyczącym zarządzenia zastępczej kary pozbawienia wolności ma prawo wziąć udział prokurator, sądowy kurator zawodowy, skazany oraz jego obrońca.

Zastępcza kara pozbawienia wolności a dozór elektroniczny

W systemie dozoru elektronicznego może być odbywana także kara zastępcza pozbawienia wolności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.

Udzielenie warunkowego przedterminowego zwolnienia nie jest dopuszczalne wobec skazanego, który odbywa w systemie dozoru elektronicznego zastępczą karę pozbawienia wolności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe (Art. 43ln. § 4 kkw).

Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności a kara zastępcza za grzywnę

Udzielając skazanemu warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności, sąd penitencjarny może, jeżeli istnieją podstawy do przyjęcia, że skazany uiści grzywnę dobrowolnie, wstrzymać uprzednio zarządzone wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności, stosując jednocześnie rozłożenie grzywny na raty na podstawie art. 49 kkw (art. 52 kkw). Wówczas okres rozłożenia grzywny na raty biegnie od dnia wydania postanowienia o warunkowym przedterminowym zwolnieniu.

Kara zastępcza a rola kuratora

Sądowy kurator zawodowy w terminie 7 dni od doręczenia orzeczenia wzywa skazanego. Następnie poucza go o prawach i obowiązkach oraz konsekwencjach wynikających z uchylania się od odbywania kary. Po wysłuchaniu skazanego, kurator określa rodzaj, miejsce i termin rozpoczęcia pracy. Niezwłocznie informuje także właściwy organ gminy i podmiot, na rzecz którego będzie wykonywana praca.

W wypadku, gdy skazany nie stawi się na wezwanie lub po tym, jak zostanie pouczony o prawach, obowiązkach i konsekwencjach związanych z wykonywaniem nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, oświadczy sądowemu kuratorowi zawodowemu, że nie wyraża zgody na podjęcie pracy, kurator kieruje do sądu wniosek o orzeczenie kary zastępczej.

Takie same konsekwencje następują, gdy skazany nie podejmie pracy w wyznaczonym terminie lub w inny sposób uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności lub wykonania ciążących na nim obowiązków.

Organ gminy poinformuje sądowego kuratora zawodowego o miejscach pracy wyznaczonych dla skazanych, rodzaju pracy oraz osobach odpowiedzialnych za przebieg pracy. Osoby te są zobowiązane do informowania kuratora o zachowaniu się skazanego.

W szczególności do kurator informowany jest o:   

• terminie rozpoczęcia i zakończenia pracy
• czasie przepracowanym przez skazanego
• niezgłoszeniu się do pracy przez skazanego
• przeszkodach uniemożliwiających wykonanie pracy
• opuszczeniu pracy bez usprawiedliwienia
• niesumiennym wykonywaniu pracy
• uporczywym nieprzestrzeganiu ustalonego porządku i dyscypliny pracy.

Kolejność wykonania kary zastępczej

Jeżeli tę samą osobę skazano na kilka kar skutkujących pozbawienie wolności, wykonuje się je w takiej kolejności, w jakiej wpłynęły do wykonania orzeczenia, którymi wymierzono te kary. Zastępcze kary pozbawienia wolności oraz zastępcze kary aresztu za nieuiszczoną grzywnę wykonuje się w ostatniej kolejności (art. 80 § 1 kkw).

Miejsce odbywania zastępczej kary pozbawienia wolności

Skazanego odbywającego zastępczą karę pozbawienia wolności osadza się w zakładzie karnym typu półotwartego, chyba że szczególne okoliczności przemawiają za osadzeniem go w zakładzie karnym innego typu.

Zastępczą karę pozbawienia wolności wykonuje się w systemie zwykłym, w miarę możliwości w oddzieleniu od innych skazanych, chyba że szczególne względy przemawiają za skierowaniem skazanego do innego systemu.

Zastępcza kara pozbawienia wolności a kara łączna  

W razie, gdy skazany znalazł się ponownie w zakładzie karnym w związku z dwiema zastępczymi karami pozbawienia wolności za kary ograniczenia wolności, połączenie kar ograniczenia wolności niweluje uprzednie zarządzenie wykonania zastępczych kar pozbawienia wolności. Skazany będzie miał do wykonania jedną karę łączną ograniczenia wolności, czyli karę wolnościową (tak: Sąd Okręgowy w Gliwicach w wyroku z dnia  5 listopada 2019 r. sygn. akt VI Ka 813/19).

Nie ma podstaw do łączenia kar zastępczych ani ze sobą (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2006 r., sygn. akt IV KK 1/06, OSNwSK 2006, Nr 1, poz. 285; wyr. SN z 18.3.2010 r., IV KK 8/10, Biul. PK 2010, Nr 3, poz. 7; wyr. SA w Szczecinie z 21.12.2016 r., II AKa 185/16, niepubl.; D. K., M. K. , K. łączna i wyrok łączny, s. 51–52), ani z karami zasadniczymi (tak: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14.1.2010 r., V KK 250/09, L.; wyr. SN z 3.4.2006 r., V KK 487/05, OSNKW 2006, Nr 6, poz. 59; post. SN z 20.4.2017 r., II KK 93/17, L.; D. K., M. K. , K. łączna i wyrok łączny, s. 51–52).

Wpływ kary łącznej na zastępczą karę pozbawienia wolności

Przy orzekaniu kary łącznej nie uwzględnia się m.in. kar zastępczych, w tym zastępczej kary pozbawienia wolności w zamian za niewykonaną karę łączną ograniczenia wolności orzeczoną wobec skazanego (tak samo: J. Majewski w: „Kodeks karny. Komentarz do zmian 2015”, LEX, 2015, teza 9 do art. 85; por. także wyrok SN z dnia 3 kwietnia 2006 r., V KK 487/05, OSNKW 2006/6/59; wyrok SN z dnia 14 stycznia 2010 r., V KK 250/09, LEX nr 570160, oraz Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia z 4 lipca 2016 r. sygn. akt II AKa 87/16).

Wstrzymanie i odroczenie zastępczej kary pozbawienia wolności

Do zastępczej kary pozbawienia wolności stosuje się przepisy o odroczeniu i przerwie wykonania kary.

Zastępcza kara pozbawienia wolności w sprawach karnych skarbowych

Wykonywanie orzeczeń w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe odbywa się także według przepisów kodeksu karnego wykonawczego, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Zarządzając wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności, sąd przyjmuje, że jeden dzień pozbawienia wolności równoważny jest grzywnie wynoszącej od jednej pięćsetnej do jednej pięćdziesiątej górnej granicy ustawowego zagrożenia karą grzywny. Zastępcza kara pozbawienia wolności nie może przekroczyć 3 miesięcy; wymierza się ją w dniach i miesiącach (Art. 186 § 3 kks).

Przepisy kodeksu karnego skarbowego nie zawierają odrębnego uregulowania dotyczącego uprawnienia (bądź jego braku) dla skazanego do udziału w posiedzeniu sądu orzekającego w przedmiocie zamiany kary grzywny na zastępczą karę pozbawienia wolności. Przepisy zawarte w treści art. 186 k.k.s. mają wyłącznie charakter materialnoprawny i określają przesłanki i zasady orzekania zastępczej kary pozbawienia wolności w zamian za niewykonanie kary grzywny orzeczonej za wykroczenie skarbowe.

Przepisy te nie mają one charakteru proceduralnego, to jest określającego tok postępowania podczas podejmowania rozstrzygnięcia w przedmiocie zamiany kary grzywny na zastępczą karę pozbawienia wolności. Brak odrębnej regulacji w kodeksie karnym skarbowym oznacza zatem, że stosownie do treści art. 1 § 1 k.k.w., mają tu zastosowanie przepisy kodeksu karnego wykonawczego, a w szczególności przepis art. 48 k.k.w (tak: Sąd Okręgowy w Częstochowie w wyroku z dnia 13 stycznia 2017 r. sygn. akt VII Kzw 666/16).

Zastępcza kary pozbawienia wolności a art. 24 kkw

Jeżeli ujawnią się nowe lub poprzednio nie znane okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia, sąd może w każdym czasie zmienić lub uchylić poprzednie postanowienie (art. 24 § 1 kkw).

Ten szczególny tryb wzruszania orzeczeń sądowych wydanych w toku postępowania wykonawczego obejmuje nie tylko postanowienia oparte o regulacje zawarte w Kodeksie karnym wykonawczym, ale także te rozstrzygnięcia, których materialna podstawa jest zdefiniowana w Kodeksie karnym, a które są one ściśle powiązane z postępowaniem wykonawczym.

Przedmiotowy artykuł jest nadrzędny w zastosowaniu w postępowaniu wykonawczym wobec innych instytucji, które przewidują opcję wzruszania prawomocnych postanowień, określonych w Kodeksie postępowania karnego (takich jak kasacja czy wznowienie postępowania). Jednakże, w kontekście art. 24 k.k.w., błędy prawne nie podlegają korekcie.

Postępowanie o zmianę lub uchylenie prawomocnego orzeczenia na etapie egzekucyjnym, zgodnie z art. 24 K.k.w., ma cechy wspólne z działaniami dotyczącymi wznowienia postępowania, opisanymi w Rozdziale 56 Kodeksu postępowania karnego.

Przed podjęciem decyzji w omawianym trybie, sąd powinien najpierw dokładnie określić, które nowe lub wcześniej nieujawnione okoliczności, mające istotny wpływ na postanowienie, zostały przedstawione, zweryfikować ich autentyczność oraz ocenić ich znaczenie dla rozpatrywanego postanowienia, czyli rozważyć, czy ich ujawnienie pociągnęłoby za sobą wydanie orzeczenia o innej treści (tak: Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości na zapytanie nr 1826 w sprawie możliwości zmiany postanowienia o zamianie kary ograniczenia wolności na zastępczą karę pozbawienia wolności w trybie art. 24 kkw).

Wobec powyższego, kwestia rozłożenia grzywny na raty w sytuacji, gdy doszło już do zarządzenia zastępczej kary pozbawienia wolności może być przedmiotem rozstrzygania w postępowaniu wykonawczym. Jest to jednak uzależnione od uprzedniego uchylenia w trybie art. 24 § 1 k.k.w. postanowienia o zarządzeniu wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności (tak: Sąd Apelacyjny w Krakowie w postanowieniu z dnia 28 lutego 2023 r. sygn. akt II AKzw 89/23).

Przedawnienie zastępczej kary pozbawienia wolności

Zgodnie z art. 15 § 1 kkw sąd umarza postępowanie wykonawcze w razie przedawnienia wykonania kary lub innej przyczyny wyłączającej to postępowanie, co związane jest z konkretnym czynem zabronionym.

Jeżeli nie można ująć skazanego albo nie można wykonać wobec niego orzeczenia z powodu choroby psychicznej lub innej przewlekłej, ciężkiej choroby, postępowanie zawiesza się w całości lub w części na czas trwania przeszkody. W przypadku, gdy skazany uchyla się od wykonania kary, zawieszenie postępowania wykonawczego wstrzymuje biegu przedawnienia. Okres wstrzymania biegu przedawnienia nie może przekroczyć 10 lat (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 2022 r., sygn. akt IV KK 641/21).

Spoczywanie biegu przedawnienia rozpoczyna się z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o zawieszeniu postępowania, a kończy z chwilą ujęcia skazanego i rozpoczęcia odbywania kary, a nie z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o podjęciu zawieszonego postępowania. Postanowienie o podjęciu postępowania jest tylko formalną konsekwencją ustania przyczyn jego zawieszenia (tak: Z. Hołda, K. Postulski, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, LEX/Arche 2008, teza 34 do art. 15).

Rozłożenie grzywny na raty po zarządzeniu zastępczej kary pozbawienia wolności  

Konsekwencją zarządzenia na podstawie art. 46 § 1 kkw wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności w zamian za grzywnę, jest to, że orzeczona prawomocnym wyrokiem grzywna nie podlega wykonaniu, a w jej miejsce wykonuje się zastępczą karę pozbawienia wolności.

Nie mamy zatem tu do czynienia z modyfikacją formy wykonania kary grzywny, jak jest to chociażby w przypadku rozłożenia grzywny na raty, lecz z zastępczym jej wykonaniem poprzez (zastępczą) karę pozbawienia wolności. W konsekwencji dalszym przedmiotem postępowania wykonawczego jest już wyłącznie zastępcza kara pozbawienia wolności, a kwestia wykonania grzywny w jej podstawowej formie może „odżyć” wyłącznie w sytuacji, gdyby doszło do zmiany lub uchylenia wcześniejszego postanowienia o zarządzeniu wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności.

Wcześniejsze rozważanie przez sąd przesłanek określonych w art. 49 § 1 kkw, w tym m.in., czy natychmiastowe wykonanie grzywny pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki, nie ma jakichkolwiek racji i byłoby zawieszone w próżni, skoro w zamian za grzywnę wykonaniu podlega zastępcza kara pozbawienia wolności. Oznacza to, że rozstrzyganie kwestii modyfikacji formy wykonania grzywny, takiej jak rozłożenie na raty, czy też kwestii umorzenia grzywny, w sytuacji gdy w mocy pozostaje postanowienie o zarządzeniu wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności za tę grzywnę, jest bezprzedmiotowe.

Skoro bowiem kara grzywny została zamieniona na zastępczą karę pozbawienia wolności, nie istnieje przedmiot postępowania, co do którego można by orzekać. W konsekwencji postępowanie incydentalne w przedmiocie wniosku skazanego o rozłożenie grzywny na raty podlegać powinno umorzeniu na podstawie art. 15 § 1 k.k.w. z uwagi na zaistnienie okoliczności wyłączającej postępowanie.

Jednocześnie należy podkreślić, że powyższe zapatrywanie nie oznacza, iżby kwestia rozłożenia grzywny na raty nie mogła już w żadnym razie być przedmiotem rozstrzygania w postępowaniu wykonawczym. Jest to jednak uzależnione od uprzedniego uchylenia postanowienia o zarządzeniu wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności. Może to nastąpić zarówno na wniosek skazanego, jak i z urzędu. Nie można zatem wykluczyć i takiej sytuacji, kiedy impulsem do uchylenia z urzędu takiego postanowienia będzie wniosek skazanego o rozłożenie grzywny na raty i podniesione w nim okoliczności wskazujące na to, że sytuacja majątkowa skazanego uległa istotnej zmianie i realne jest wykonanie grzywny, w tym poprzez spłatę jej w ratach (tak: Sąd Apelacyjny w Krakowie w postanowieniu z dnia 28 lutego 2023 r. sygn. akt II AKzw 89/23).