Prawa majątkowe – istota
Prawa majątkowe są uwarunkowane obiektywnym interesem ekonomicznym uprawnionego. Na podstawie tego kryterium do praw majątkowych zalicza się prawa rzeczowe, wierzytelności opiewające na świadczenia majątkowe, prawa majątkowe małżeńskie oraz istotną część praw kwalifikowanych jako tzw. własność intelektualna.
Sprawami majątkowymi mogą być przy tym nie tylko sprawy o świadczenie, lecz także sprawy o ustalenie albo o ukształtowanie stosunku prawnego lub prawa, ponieważ także w tych sprawach orzeczenie może wywierać wpływ na stosunki majątkowe stron.
Majątkowy charakter sprawy sądowej
Sprawa ma charakter majątkowy, gdy zgłoszone w niej żądanie zmierza do realizacji prawa lub uprawnienia mającego bezpośredni wpływ na stosunki majątkowe stron (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 2016 r., Sygn. akt I CZ 8/16).
Żądanie ustalenia nieważności jako prawo majątkowe
Żądanie ustalenia nieważności umowy nie jest wprawdzie dochodzeniem uprawnienia polegającego na tym, że oznaczona osoba ma obowiązek wykonać świadczenie na rzecz uprawnionego, a uprawniony może żądać, aby zachowała się ona w ściśle określony sposób, lecz konstatacja ta nie przesądza kwestii zaliczenia sprawy o ustalenie do kategorii spraw o prawa majątkowe lub niemajątkowe. Dla kwalifikacji tej bowiem istotne jest to, czy żądanie ustalenia służy realizacji interesów majątkowych uprawnionego.
Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 27 listopada 2003 r., Sygn. akt III CZ 118/03 (nie publ.), wyraził zadnie, iż nie ulega wątpliwości, że żądanie ustalenie nieważności umowy sprzedaży z istoty swej ma charakter majątkowy, gdyż wywiera wpływ na stosunki majątkowe stron (podobnie: postanowienia Sądu z dnia 15 lutego 2006 r., IV CZ 13/06, nie publ. i z dnia 17 listopada 2011 r., III CZ 58/11, nie publ.).
Przedawnienie praw majątkowych
Cechą charakterystyczną praw majątkowych jest to, iż w przeciwieństwie do praw niemajątkowych, ulegają one przedawnieniu.
Prawa niemajątkowe
Z kolei do praw niemajątkowych zalicza się prawa osobiste i prawa rodzinne niemajątkowe, stanowiące element stosunków między małżonkami, krewnymi, przysposobionymi i powinowatymi.
